Sezonowość w budownictwie to zjawisko, które w Polsce odgrywa bardzo ważną rolę w planowaniu i realizacji inwestycji. Warunki atmosferyczne mają bezpośredni wpływ na tempo prowadzonych prac, ich jakość oraz dostępność materiałów. Wiosna i lato to okres największego nasilenia robót. Natomiast jesień i zima wiążą się z wieloma wyzwaniami, takimi jak niskie temperatury, intensywne opady czy krótsze dni, co często skutkuje spowolnieniem lub nawet czasowym zawieszeniem niektórych prac.
Postęp robót wynika z sezonowości prac budowlany w Polsce, która jest typowa dla tego regionu geograficznego. Główne czynniki wpływające na efektywność prac budowlanych poza tzw. sezonem budowlanym to stabilność temperatur, wysokość opadów, dostępność materiałów oraz dłuższe dni.
Stabilne temperatury
W sezonie budowlanym temperatury są zazwyczaj stabilne i sprzyjające prowadzeniu prac na zewnątrz. Wysokie temperatury umożliwiają szybkie schnięcie betonu i innych materiałów budowlanych, co przyspiesza proces budowy. W okresie zimowym niskie temperatury mogą powodować zamarzanie wody w betonie, co prowadzi do jego pękania i osłabienia konstrukcji. Co więcej, niektóre prace mogą być wykonywane tylko w temperaturach dodatnich trwających nieprzerwanie przez kilka godzin, a nawet dni. Jednocześnie proces wiązania betonu jest silnie uzależniony od temperatury. W niskich temperaturach beton wiąże wolniej, co wydłuża czas budowy.
W tym czasie pracownicy muszą wykonywać dodatkowe zadania, jak stosowanie dodatkowych osłon chroniących teren budowy przed bezpośrednim wpływem opadów. W okresie jesień/zima stosuje się również ogrzewanie gruntu i materiałów budowlanych, aby zapobiec ich zamarzaniu, co również wydłuża czas prac.
Mniejsze opady
Sezon budowlany charakteryzuje się mniejszą ilością opadów deszczu i śniegu, co minimalizuje ryzyko związane z gęstością i statecznością gruntu. Intensywne opady deszczu mogą prowadzić do nadmiernego nawodnienia gruntu, co z kolei powoduje jego rozmiękczenie. Miękki grunt jest mniej stabilny, co utrudnia prowadzenie prac ziemnych, takich jak wykopy czy fundamentowanie. Niskie temperatury powodują zamarzanie zwiększonej ilości wód opadowych w gruncie, co prowadzi do jego rozszerzania się.
Dłuższe dni
W okresie letnim dni są dłuższe, co pozwala na wydłużenie czasu pracy na budowie. Latem i wiosną dni są dłuższe, co oznacza więcej godzin światła dziennego. Pracownicy mogą pracować dłużej bez konieczności korzystania ze sztucznego oświetlenia, co zwiększa efektywność pracy. Dłuższe dni pozwalają na lepsze wykorzystanie czasu pracy, co jest szczególnie ważne w przypadku prac wymagających precyzji i dobrego oświetlenia, takich jak montaż instalacji czy prace wykończeniowe. Praca przy sztucznym oświetleniu z zasady jest mniej efektywna niż przy świetle dziennym. Naturalne światło dzienne zapewnia lepszą widoczność niż sztuczne oświetlenie, co zmniejsza ryzyko błędów i wypadków. Pracownicy mogą lepiej widzieć swoje otoczenie i wykonywane zadania, co przekłada się na wyższą jakość pracy.
Dostępność materiałów
Poza sezonem budowlanym część materiałów nie jest dostępna. Ze względu na wysokie koszty produkcji oraz brak możliwości utrzymania parametrów technicznych dostawcy materiałów budowlanych utrzymują ograniczone moce produkcyjne. Stąd większość prace planuje się w sezonie wiosenno-letnim.
W Polsce, w kontraktach infrastrukturalnych, często uwzględnia się wyłączenia okresów zimowych. Oznacza to, że prace budowlane mogą być zawieszone na czas zimy, a ten okres nie jest wliczany do całkowitego czasu realizacji projektu. Jest to standardowe rozwiązanie stosowane m.in. przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad czy Polskie Linie Kolejowe. Oczywiście nie oznacza, że w ogóle nie można prowadzić prac w tym okresie. Jeśli warunki pogodowe są odpowiednie prace na budowie trwają cały rok. Niezbędne jest jednak uwzględnienie wymagań dla konkretnych rodzajów materiałów i technologii.
Praca na budowie latem przy dłuższym dniu jest bardziej efektywna niż zimą ze względu na dłuższe dni i więcej światła dziennego, lepsze warunki pogodowe, wyższą efektywność energetyczną oraz lepsze warunki pracy dla pracowników. Wszystkie te czynniki lepszej efektywności prac budowlanych wiosną i latem.
Podsumowanie
Podział roku na sezon budowlany i okres spowolnienia prac wynika przede wszystkim z warunków atmosferycznych, które determinują możliwości prowadzenia robót. Stabilne temperatury, mniejsza ilość opadów, dłuższe dni oraz lepsza dostępność materiałów sprawiają, że wiosna i lato to najbardziej efektywny czas dla branży budowlanej. Z kolei zima wymaga stosowania dodatkowych zabezpieczeń i technologii, co wpływa na wydłużenie harmonogramów i zwiększenie kosztów. Mimo że w sprzyjających warunkach prace mogą być prowadzone przez cały rok, to właśnie sezon budowlany pozostaje okresem największego postępu robót.